Woensdag gehaktdag

Wat zullen we eten vandaag? Na een workshop te hebben gegeven op basisschool de Polsstok en nog te hebben gestaan op het CEC......
Gehakt! Woensdag gehakt dag! Zo was het vroeger: maandag - wasdag, dinsdag - strijkdag, woensdag - gehakt- en versteldag, donderdag - kuisdag
vrijdag - visdag, zaterdag - klusjesdag, zondag – kerkdag
Woensdag gehaktdag:
Dit heeft te maken met de distributie van abattoir naar slagerij. Op maandag werd de koelcel gevuld, dinsdags werd er uitgebeend, en op woensdag werd dan worst en gehakt gedraaid.
Maandag wasdag:
Voor de komst van de wasautomaat, eind jaren zestig, was een huisvrouw dagen bezig met het doen van de was. Zo stopten onze voorouders tot in het begin van de 20e eeuw op zondag de witte was in een grote tobbe met zeep. Na een nachtje weken vond vervolgens de was plaats, die werd gestampt. Daarna werd het wasbord gebruikt. Als alles mee zat, hing op maandagmiddag de was aan de waslijn.
Vrijdag visdag:
Op vrijdag, een onthoudingsdag, eten katholieken van oudsher vis, omdat het eten van vlees op die dag niet was toegestaan.

Enfin hier een recept voor een overheerlijke gehaktbal:
Voor 4 ballen met jus:

* 400 gram half-om-half gehakt
* 1 ei
* 2 in melk geweekte en uitgeknepen, korstloze witte boterhammen (of 2 eetlepels
paneermeel)
* 1 kleine ui, fijn gesneden
* (versgeraspte) nootmuskaat
* 50 gram boter
* 1 kleine tomaat, ontveld en in stukjes

Kneed gehakt, ei, brood of paneermeel, de helft van de ui, zout, peper en nootmuskaat minstens 2 minuten door en maak er 4 ballen van. Smelt de boter in een braadpan en bak de ballen rondom bruin. Draai het vuur laag, voeg de resterende ui toe en laat de ballen onder een deksel in 20 – 25 minuten garen. Stoof de tomaat de laatste 10 minuten mee. Schenk voor de jus een scheutje warm water in de pan en roer de aanbaksels los.

Knielen voor de Schepper

Vanmiddag in het CEC een workshop gegeven aan leerlingen, tussen 15 en 17 jaar oud schat ik, van het ROC. Het blijft leuk dat wanneer je iemand naar zijn of haar rituelen vraagt bijna altijd eerst wordt gezegd: nee, die heb ik niet. Maar een beetje doorpratend komt er wel wat boven tafel. Dit is weer terug te zien in de objecten die vandaag zijn gekleid. Een fles Hennessy die Darryl altijd op zijn verjaardag drinkt. Een joint die elke avond wordt gerookt. De armband die een meisje van haar vader heeft gekregen.
Een Kroatische leerling vertelde dat haar moeder heel veel rituelen heeft. Zo had ze laatst een stukje schapenvacht van vakantie meegenomen en dat moest persé in haar portemonnaie, voor voorspoed en geluk.



Ismael zei dat hij als Moslim juist geen objecten heeft of gebruikt in rituelen. Want de Goddelijke macht heeft geen fysieke aanwezigheid. Een beeld of iets kan kapot gaan, maar God niet. Voor hem is het knielen op de grond waarbij het hoofd de grond raakt (een van de houdingen tijdens het gebed dat vijfmaal daags plaatsvindt) het moment dat je het dichtst bij God bent. Je bent dan kwetsbaar en je geeft jezelf totaal aan de Almachtige, de Schepper, de Genezer of een van de vele andere namen die God heeft en die alle staan voor de schepping. Dat is wat hij heeft gekleid.

49 dagen in het zwart

Zoals gezegd is rouwen een heel belangrijk ritueel dat door verschillende culturen nogal anders wordt uitgevoerd en beleefd.
Kseniya uit Oekraïne vertelde ons dat bij hen een overledene altijd met de voeten naar voren de deur uit moet. Meestal worden de voeten en handen met een draad samengebonden. Wanneer de overledene wordt begraven wordt het draad weer losgemaakt en door de familie mee naar huis genomen. Dat brengt geluk.
De rouw duurt 49 dagen, spiegels en meubels worden met witte lakens bedekt. In die 49 dagen is het de bedoeling na te denken over de overledene. De directe familie moet zich 49 dagen lang in zwart kleden.
Twee keer per jaar, een week voor Pasen en op de verjaardag van de overledene, gaan alle vrienden en familie met snoepjes naar de begraafplaats.

In Ghana is de doodskist heel belangrijk, vertelt Jozef, deze verbeeldt vaak het beroep van de overledene. Jozef heeft een mooie doodskistvis gekleid zoals een visser zich zou wensen.


Maria uit Equatoriaal-Guinea vertelt dat een vrouw wier echtgenoot is overleden zich kaal moet scheren en een maand in isolatie door moet brengen.

In Irak huilen en slaan vrouwen zichzelf drie dagen lang nadat iemand is overleden. Soms doen broers en vader dat ook. Mannen scheren zich vervolgens 40 dagen lang niet en in elk geval mag 40 dagen lang geen tv worden gekeken, maar soms ook zelfs een jaar lang niet.
Drie dagen na de dood wordt er dadelbrood en lamsvlees gegeten en uitgedeeld.

Bus met zwarte streep

Iedere cultuur heeft zijn eigen ritueel rondom de dood.
Donderdag kwamen wij in de hal van het Atrium 3 vrouwen tegen die pauze hadden. Ze gingen lunchen bij Padjak de Smeltkroes een Javaans Surinaams restaurant.
Hun moederland is Wit Rusland, Suriname en Nederland. Na een korte introductie over onze rituelenkar kwamen we uit op begrafenissen.

De mevrouw uit Wit Rusland (Russisch Orthodox), vertelde ons dat de kist in het midden van het huis staat. Zij vond het allemaal behoorlijk naargeestig vooral de zware klassieke muziek die er bij hoort. Dan wordt de kist naar buiten gedragen en, aangezien de begraafplaats meestal een eind van het huis is, in een stoet, met het orkest voorop, de straat uitgelopen waar een gele bus met een zwarte streep staat te wachten om naar de begraafplaats te rijden. Oh ja, bij begrafenissen geef je een even aantal bloemen, dus geef bij gewone gelegenheden altijd een oneven aantal. Bij begrafenissen mogen ook geen witte kleren worden gedragen en spiegels moeten worden bedekt met een laken, dit om de geest met de overledenen mee te laten gaan.
De Surinaamse mevrouw vertelde bijna het tegenovergestelde. 'Bij ons wordt vrolijke muziek gedraaid en flink geswingd, zelfs de kist wordt gewiegd op de maat van de muziek. Acht dagen lang komt iedereen naar de nabestaanden, ze koken voor je, ze zingen en vertellen verhalen over de overledene er wordt behoorlijk wat afgelachen, en voor 24:00 mag je niet weggaan.'
De Nederlandse vrouw vertelde over Sjivve, dit is Joods voor zeven en doelt op de zevendaagse rouwperiode die volgt op een begrafenis. Sjivve geldt voor de zeven verwanten in de eerste graad: vader, moeder, zoon, dochter, broer, zus en echtgenoot/echtgenote; dus niet grootouders en kleinkinderen. In deze rouwperiode worden de dagelijkse activiteiten van de rouwenden onderbroken en 'zit' men sjivve, op een krukje of een kussen op de grond. Familieleden en kennissen komen dan langs om de rouwenden te condoleren en voor hen te koken.

De bus met de zwarte streep deed ons denken aan de rouwband, een overblijfsel van de oorspronkelijk zwarte kleding die werd gedragen na een sterfgeval. De rouwband werd vroeger alleen door mannen gedragen. Tegenwoordig wordt deze nog gedragen door sportploegen die hiermee de laatste eer bewijzen aan de overledene.