zaterdag 14 mei 2011

monumentaal werk in het CEC

'Van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw'

Vandaag was de opening, het was een succes en wij zijn tevreden.
De zoektocht naar rituelen is ook inspiratiebron geweest voor een tijdelijk kunstwerk in de openbare ruimte. In opdracht van CBK Zuidoost en het CEC maakten Deinema/De Roy voor
het atrium van het CEC een groot hangend sculptuur. Fragmenten van verhalen over rituelen komen in de vorm van blauwe zinnen en woorden van uit de hemel vallen, als een
beschermende wolk boven de hoofden van de mensen in het atrium.

dinsdag 10 mei 2011

Iedereen die ons volgt op dit blog is WELKOM

van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw - de Rituelenkar

een initiatief van Stichting Tijdelijk Zicht en uitgevoerd door de kunstenaars:
Nynke Deinema en Caroline de Roy.

Opening: 14 mei

14 uur feestelijke inwijding op verschillende manieren in het Cultureel Educatief Centrum ZO (Bijlmerdreef 1289, 1103 TV Amsterdam) opening door directrice Handan Aydin,
vervolgens processie naar CBK Zuidoost Anton de Komplein 120,1102 DR Amsterdam Zuidoost
16 uur opening in CBK Zuidoost door Clemmy Tjin, aldaar t/m 11 juni.

Rituelen
Deinema/De Roy beschouwen de hoeveelheid aan verschillende culturen, die in de
Bijlmermeer samen op zo een klein stukje grond leven, als een rijkdom.
In ieders leven vormen rituelen een belangrijk onderdeel en deze zijn sterk cultureel bepaald. Deinema/De Roy zijn op zoek gegaan naar grote en kleine rituelen. Een half jaar trokken zij met een speciale bakfiets door Amsterdam Zuidoost. Zo verzamelden ze verhalen over rituelen: op straat, bij scholen, bij bibliotheken. In workshops vroegen Deinema/De Roy verhalenvertellers objecten te kleien die een rol spelen bij het uitvoeren van rituelen. De verzamelde indrukken en bijdragen zijn opgeslagen in de Rituelenkar; fragmentarisch, in delen, vrij vormgegeven naar de interpretaties van de kunstenaars. De tocht van de Rituelenkar: van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw is te volgen op www.vanhollandsejenevertotpapegaaienvrouw.blogspot.com meer dan 5.000 bezoekers gingen u voor.
CBK Zuidoost toont De Rituelenkar als sculptuur op wielen, staande in een landschap van wit geglazuurde kleiobjecten.

De zoektocht naar rituelen is ook inspiratiebron geweest voor een tijdelijk kunstwerk in de openbare ruimte. In opdracht van CBK Zuidoost en het CEC maakten Deinema/De Roy voor het atrium van het CEC een groot hangend sculptuur. Fragmenten van verhalen over rituelen komen in de vorm van blauwe zinnen en woorden van uit de hemel vallen, als een
beschermende wolk boven de hoofden van de mensen in het atrium.




Stichting Tijdelijk Zicht – Nynke Deinema en Caroline de Roy
www.tijdelijkzicht.nl
Dit project is mede gerealiseerd dankzij financiële steun van: Prins Bernard Cultuurfonds, Stadsdeel Zuidoost
Amsterdam, Stichting Doen, VSB fonds, Woningcorporatie Rochdale, CBK ZO.

maandag 9 mei 2011

van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw

Vandaag waren wij het monumentaal werk, voortkomend uit het project de Rituelenkar, aan het opbouwen. Aanstaande zaterdag om 14:00 is hiervan de opening in het CEC.

De zoektocht naar rituelen is ook inspiratiebron geweest voor een tijdelijk kunstwerk in de openbare ruimte. In opdracht van CBK Zuidoost en het CEC maakten Deinema/De Roy voor
het atrium van het CEC een groot hangend sculptuur. Fragmenten van verhalen over rituelen komen in de vorm van blauwe zinnen en woorden van uit de hemel vallen, als een
beschermende wolk boven de hoofden van de mensen in het atrium.

zondag 8 mei 2011

moederdag

Tweede zondag in mei is Moederdag: een dag waarop moeder wordt verwend met een ontbijt op bed, bloemen, cadeautjes en de huishoudelijke taken worden door vader en de kinderen verricht.
Het vereren van moeders is een veel oudere traditie dan de moderne Moederdag en gaat terug op de moedercultus in het klassieke Griekenland. De formele moedercultus met ceremonies voor Cybele of Rhea, de Grote Moeder der goden, werd overal in Klein-Azië beoefend op de ides (15e dag) van maart.
De katholieke Kerk kent een lange traditie van verering van Maria, de moeder van Jezus.
In het Verenigd Koninkrijk is Mothering Sunday een christelijke feestdag, te vieren op de vierde zondag in de Vastentijd, de aanloop naar Pasen, waaruit de huidige Britse variant van Moederdag is geëvolueerd. In 1644 was er in Engeland voor het eerst sprake van een Moederdag zonder kerkelijke achtergrond.



Pas in het midden van 19e eeuw werd Moederdag in Amerika geïntroduceerd. In 1870 startte rechter Julia Ward Howe uit Philadelphia een grote publiciteitscampagne voor Moederdag, een dag die in het teken moest staan van pacifisme en ontwapening door vrouwen. Het succes kwam echter pas nadat Anna Marie Jarvis in 1907 Moederdag begon te promoten als een dag van waardering voor moeders. In 1908 organiseerde Anna Jarvis (1864-1948) uit Grafton, West Virginia de eerste Moederdag, vooral om haar moeder Ann Reeves Jarvis te herdenken die in de Amerikaanse Burgeroorlog zogenaamde Mother's Day Work Clubs had georganiseerd om voor voedsel en medicijnen voor hulpbehoevende moeders te zorgen. Het idee sloeg aan, en Jarvis zette door om meer mensen over te halen. In 1914 besloot president Woodrow Wilson dat elke tweede zondag in mei voortaan Mother's Day zou zijn, een nationale feestdag.

De feestdag heeft zich in zijn huidige vorm vanuit de Verenigde Staten over de rest van de westerse wereld verspreid. In Nederland begon deze traditie rond 1925.

vrijdag 6 mei 2011

Reiki

Wij zijn hard aan het werk in de gymzaal van het CEC ZO om het monumentale kunstwerk, dat een half jaar in het atrium blijft hangen, op tijd af te krijgen. Dat brengt ook kleine lichamelijke ongemakken met zich mee. Zo had Nynke vandaag vreselijke hoofdpijn.
Mirjam, die bij het CEC werkt, voelde, toen ze naast Nynke stond, haar handen heel warm worden. 'Dat is een teken dat ik de energie, die overal om ons heen is, door moet geven. Als ik merk dat iemand daar voor open staat dan kan ik, door oplegging van mijn handen het lichaam behandelen. Iedereen kan het leren en als iedereen reiki zou beoefenen zou je geen oorlogen of narigheid in de wereld hebben. Dit beschouw ik als mijn ritueel: het doorgeven van energie.'
Een half uur na de behandeling was Nynke weer helemaal de oude.

donderdag 5 mei 2011

Bevrijdingsdag

Vandaag viert men de capitulatie van de nazi's (5 mei 1945). Er worden in heel Nederland allerlei festiviteiten georganiseerd.
Wij hebben er vandaag weinig van gemerkt in de Bijlmer. Wel zagen wij een eenzame vlag hangen uit een raam. Het ritueel is naast feesten ook de Nederlandse vlag uithangen.
Wist u dat de Nederlandse vlag alleen tussen zonsopgang en zonsondergang gehesen mag worden, tenzij aan beide zijden volledig verlicht. En zo zijn er nog veel meer regels over "correct vlaggen".

De minister-president heeft op 22 december 1980 een vlaginstructie vastgesteld voor het uitsteken van de vlag vanaf rijksgebouwen. Voor lokale overheden geldt deze vlaginstructie ook. Voor particulieren en private instellingen bestaat een dergelijke instructie niet, maar desgevraagd wordt hen geadviseerd deze vlaginstructie te volgen.

Wanneer de vlag uitsteken en hoe ?
De Nederlandse vlag mag alleen tussen zonsopgang en zonsondergang gehesen worden, tenzij aan beide zijden volledig verlicht. Voor het halfstok hijsen van de vlag wordt de vlag eerst vol gehesen, daarna wordt zij langzaam en statig neergehaald. Bij het neerhalen van een halfstok gehesen vlag wordt deze eerst langzaam en statig vol gehesen en vervolgens op dezelfde wijze neergehaald. De vlag mag de grond niet raken.

woensdag 4 mei 2011

Twee minuten stilte in de metro

Om acht uur vanavond zat ik in de metro op weg naar huis. Net toen ik me afvroeg of de metro twee minuten zou blijven stil staan bleef deze stilstaan. Heel erg mooi vond ik dat. Een klein gebaar waar veel achter zit.
Jaarlijks vindt op 4 mei de Nationale Dodenherdenking plaats: alle burgers en militairen die zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog , in oorlogssituaties en bij vredesoperaties, worden herdacht.

Tot 1961 had de herdenking slechts betrekking op de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1961 worden op 4 mei ook de gevallenen tijdens andere militaire conflicten (zoals de politionele acties in Nederlands-Indië) en vredesoperaties (zoals in Libanon, Bosnië of Afghanistan) herdacht.



In Amsterdam Zuidoost wordt de herdenking elk jaar bij het Verzets- en Bevrijdingsmonument in Holendrecht gehouden, voorafgegaan door een stille tocht vanaf metro­station Holendrecht.

zaterdag 30 april 2011

Oranje boven

Vandaag is het Koninginnedag. Het stadsdeel Zuidoost meldt het volgende:

Amsterdamse Poort
In winkelcentrum de Amsterdamse Poort zijn de meeste activiteiten op Koninginnedag: muziek, dans, barbecues en activiteiten voor kinderen. Als de kinderen in de draaimolen hebben gezeten of een reisje met de trein hebben gemaakt, kunnen hun ouders daarna even een salsa dansje wagen op levende muziek en natuurlijk lekker eten. Er is ook een muzikale bijeenkomst met een religieus tintje. Er valt altijd wat te genieten met een drankje op een van de vele terrassen.

Reigersbos
Ook in winkelcentrum Reigersbos is iedereen welkom. Er draait bijvoorbeeld een draaimolen en er kan gebarbecued worden.

Nog voor de ‘echte Koninginnedag’ werd op 31 augustus 1885 de eerste ‘Prinsessedag’ georganiseerd, de vijfde verjaardag van de jonge prinses Wilhelmina. Het initiatief hiertoe werd genomen om de nationale eenheid te benadrukken. Na de dood van koning Willem III in 1890, werd Prinsessedag opgevolgd door de viering van ‘Koninginnedag’. Deze dag ontwikkelde zich tot een feestdag voor kinderen. Op haar achttiende verjaardag, 31 augustus 1898, werd Wilhelmina regerend vorstin. De inhuldiging vond op 6 september plaats. Tot en met 1948 werd Koninginnedag op 31 augustus gevierd.

Nadat koningin Juliana haar moeder Wilhelmina in 1948 was opgevolgd, werd vanaf 1949 Koninginnedag gevierd op haar verjaardag, 30 april. Terwijl koningin Wilhelmina en haar familie nooit aanwezig waren bij de festiviteiten, kreeg koningin Juliana jaarlijks een bloemenhulde op Paleis Soestdijk. Vanaf de jaren vijftig was dit evenement via de televisie te volgen. Terwijl Koninginnedag in de naoorlogse jaren nog een gewone werkdag was, kregen in de loop der jaren steeds meer mensen een vrije dag, zodat 30 april kon uitgroeien tot een landelijke feestdag.

Bij de troonopvolging op 30 april 1980 besloot koningin Beatrix deze dag in stand te houden als dag van aanvaarding van haar ambt als staatshoofd en inhuldiging als koningin der Nederlanden, en om haar moeder te eren. Een praktische overweging was dat op haar eigen verjaardag (31 januari) het weer, in tegenstelling tot eind april, niet geschikt was voor een grootschalig buitenevenement. Beatrix wijzigde ook de vorm van Koninginnedag.

Wij zijn vandaag niet in Zuidoost, wij mijden deze dag en verstoppen ons op een onvindbare plek. Dit ritueel van feesten, oranje kleden, spullen verkopen en kopen hebben wij te vaak mee gemaakt. Het kan soms ook wat teveel van het goede zijn. Desalniettemin geniet u van dit typische Hollandse ritueel.

donderdag 28 april 2011

speld de geest vast!



‘Ik ga weer terug naar Aruba. Ik heb hier 20 jaar
gewoond en nu ga ik weer naar mijn moeder.
Rituelen? Ja, bij ons neem je afscheid van iemand
die overleden is door je hand op de dode of op de
kist te plaatsen en een laatste gesprek met hem te
houden. Er worden kopspelden uitgedeeld. Deze prik je
op het laken of de kleding van de dode om de geest
in het lichaam vast te prikken.’

woensdag 27 april 2011

Een bezem, een schaar en psalm 23

Vorige week kwamen wij Beryll tegen. Zij heeft een radioprogramma: Black community broadcasting, te beluisteren op 105.5 FM, 107.9 FM op zaterdag en zondag op Salto.

Zij vertelde ons een aantal Surinaamse rituelen die je uitvoert als je kind net geboren is, niet iedereen voert ze uit, maar vele kennen ze wel onder de Surinaamse gemeenschap:
-zet een bezem omgekeerd achter de deur
-leg een schaar open onder het matras en
-leg de bijbel bij het hoofdeinde open op psalm 23. Dit beschermt je pasgeborene.





zaterdag 23 april 2011

Een paasei en de Matthäus-Passion

Een paasei is een beschilderd of beplakt ei of chocolade-ei, dat met Pasen wordt verstopt. De traditie komt voort uit lenterituelen van natuurgodsdiensten.
Haas en eieren zijn vruchtbaarheidssymbolen. In Slavische landen zoals Polen worden eieren als zodanig gebruikt tijdens lenterituelen. De traditie van het beschilderen van eieren staat daar bekend als pisanki. Fabergé creëerde uitbundige, met juwelen versierde paaseieren voor de Russische tsaren. Bij de kerstening van Europa werden deze symbolen opgenomen in de nieuwe christelijke religie.
Toch is er los hiervan ook sprake van paaseieren in de Christelijke traditie: bij de invoering van de vasten verbood de kerk om eieren te eten tussen Aswoensdag en Pasen. Deze eieren werden dan pas met Pasen opgegeten, waarbij de oudste eieren gebruikt werden om te versieren.


















Pasen is het belangrijkste christelijke feest in het liturgische jaar, volgend op de Goede Week. Christenen vieren deze dag vanuit hun geloof dat Jezus opgestaan is uit de dood, op de derde dag na zijn kruisiging.

De paastijd en de christelijke liturgie daaromheen heeft door de eeuwen heen vele componisten geïnspireerd tot muzikale composities. In de Barokperiode viel vooral het werk van Johann Sebastian Bach op met de Johannes-Passion, Matthäus-Passion en zijn cantates. Voor de Eerste Paasdag bedacht Bach de cantate nr. 4 Christ lag in Todesbanden. Voor de Tweede Paasdag schreef hij vervolgens de cantate nr. 6 Bleib bei uns, denn es will Abend werden.

vrijdag 22 april 2011

Drakenbloed en/of drakenpoep

Vandaag moest ik naar een verjaardag van een vriendin. Ik kon maar geen cadeau bedenken. Ook zo'n Nederlands ritueel om een cadeautje mee te nemen bij een verjaardag. In Engeland geven ze geen cadeaus maar een birthday card.
Enfin, ik bedacht mij dat ik misschien bij de rituelenwinkel op de Bijlmerdreef een mooi cadeau kon kopen.
Toen herinnerde ik mij het drakenbloed, soms heeft men het over drakenpoep. Het drakenbloed is oorspronkelijk een hars van een exotische palmboom en heeft een typische
rokerige en mysterieuze geur. De rituelenwinkel verkoopt deze als wierook en het beschermt je zodra je het ontsteekt. Ik heb er een wierookhouder bijgekocht en ging opgetogen naar de verjaardag van de vriendin.

maandag 18 april 2011

U.S.A. meets southeast

Vandaag een Nederlandse vrouw tegengekomen op de markt die samen met haar Amerikaanse man liep te winkelen. Meneer weet u nog typische Amerikaanse rituelen?
'Yes of course'. Wat dachten jullie van 'over the hill', over the hill? vroegen wij, dames van inmiddels middelbare leeftijd.
Zijn Nederlandse vrouw gaf de verklaring. In Amerika vieren ze hun 50ste verjaardag niet en zien geen Abraham of Sara. Zij vieren namelijk hun veertigste verjaardag. Dit wordt gevierd met zwarte ballonen met 40 erop, een heuse zwarte taart inclusief zwart bestek en een zwart bordje met nogmaals 40 erop........
Beduusd bedankten wij voor dit confronterende ritueel.

zondag 17 april 2011

palmpasen

Vandaag is het palmpasen en daar hoort een palmpasenstok bij, die heb ik vroeger ook wel eens gemaakt, nou ja eigenlijk mijn zusjes, ik mocht hem vasthouden.
Deze stok bestaat uit twee stokken in de vorm van een kruis, en wordt met palmpasen gemaakt. Er zijn bepaalde vaste attributen bij, die elk een eigen betekenis hebben:
- het palmtakje staat symbool voor de intocht in Jeruzalem (palmzondag)
- het brood van het haantje staat symbool voor het breken en verdelen door Jezus van
het brood bij het laatste avondmaal (Witte Donderdag)
- de haan staat symbool voor de haan die drie keer kraaide nadat Petrus drie keer had
gezegd dat hij Jezus niet kende (Goede Vrijdag)
- het kruis staat symbool voor het kruis waarop Jezus stierf (Goede Vrijdag)
- de eieren zijn een teken van nieuw leven (Paaszondag).

palm palm pasen
hei koerei
over enen zondag
krijgen wij een ei

één ei is geen ei
twee ei is een half ei
drie ei is een paasei



Palmzondag, ook wel Palmpasen genoemd, is de laatste zondag van de vastenperiode (de zondag vóór Pasen), vanouds de tweede zondag van de Passietijd, maar vooral belangrijk als eerste dag van de Goede Week. Op Palmzondag wordt de blijde intocht van Jezus Christus in Jeruzalem gevierd.

In de Rooms-katholieke Kerk wordt Palmzondag vanouds gevierd met de zegening van palmtakken, in noordelijker streken vanwege het klimaat bijna altijd vervangen door buxustakjes. Na de zegening volgt dan een processie met traditionele gezangen die herinneren aan het volk dat "Hosanna" riep en Jezus met gejuich in Jeruzalem binnenhaalde. Deze muziek heeft, zoals de hele dag, een wat verdrietige ondertoon, vooruitlopend op Goede Vrijdag, de dag waarop Jezus door datzelfde volk verstoten werd. Dezelfden die "Hosanna" riepen op Zondag, zouden "kruisig Hem" roepen op Vrijdag.

In de Orthodoxe Kerk wordt Palmzondag, Intocht van de Heer in Jeruzalem genoemd. Het is een van de Twaalf Hoogfeesten van het liturgisch jaar, en het begin van de Goede week. De dag er voor is Lazaruszaterdag en herdenkt de opstanding van Lazarus uit de dood. In tegenstelling tot het Westen, behoort Palmzondag niet tot de Grote Vasten, deze eindigt op de vrijdag er voor. Lazaruszaterdag, Palmzondag en de Goede Week worden als een aparte vastenperiode beschouwd.

Op deze zondag leggen in de protestantse kerken veel mensen openbare belijdenis van het geloof af. In sommige kerken gebeurt dit op de Tweede Paasdag of met Pinksteren. Vaak versieren kinderen een mooie palmpasentak en dragen die na afloop van de kindernevendienst mee terug in de kerk.

Spaans-latijnse wereld: deze dag beginnen de processies van de Semana Santa, waarin het lijden van Christus wordt uitgebeeld.

dinsdag 12 april 2011

Op het Anton de Komplein

Gisteren waren wij op de markt.
Veel verhalen verzameld en de kar riep mooie, soms bevreemende reacties op.

maandag 11 april 2011

Puk naar de dierenhemel

Vandaag zijn wij weer op stap geweest met de Rituelenkar.
Op weg naar de markt op het Anton de Komplein kwamen wij Jaap tegen. Jaap vertelde ons het ritueel dat hij heeft uitgevoerd voor zijn trouwe kameraad: Puk. Puk was een vogeltje dat 11 jaar bij hem thuis woonde. Toen hij overleed heeft Jaap hem in een stuk stof gewikkeld en samen met een vriendin hebben ze Puk zijn laatste eer betuigd en hem begraven in de tuin. Ook heeft Jaap een soort afscheidsbrief gemaild aan al zijn vrienden en bekenden met een foto van Puk :

Lieve allen,

Puk zal voortaan zingen voor de engelen.
Eergisteravond kort na mijn thuiskomst is mijn lieve huisgenoot doodgegaan.
Altijd, elf jaar lang, was hij een trouwe wachter, vaak begroette hij mij bij het wakker worden of bij mijn thuiskomst.
Ik zal mij zijn vrolijke gefluit blijven herinneren.

Puk zingt nu voor de engelen.

Jaap















Later viel ons op dat op de markt erg veel mannen lopen met vogeltjes in kooitjes. Dit ritueel komt uit Suriname waar men zangwedstrijden houdt met de twa twa's. Dit wordt nog steeds gehouden in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Tilburg en Utrecht in de maanden juli en augustus.

zondag 10 april 2011

Ja, ik wil

Maar, mag dat wel van je vader? In Ghana moet de aanstaande bruidegom toestemming vragen aan de vader van zijn bruid. Een glaasje jenever staat klaar. Als de vader deze opdrinkt dan stemt hij toe in het huwelijk. De aanstaande bruid krijgt dan van haar toekomstige man allemaal cadeautjes. Een jongen in groep 8 heeft hier een mooie tekening van gemaakt.


In Duitsland gooi je na de huwelijks voltrekking je oude servies kapot. Terwijl je elkaar eeuwig trouw beloofd laat je je vorige leven in duigen vallen zodat niets je meer in de weg staat een gelukkige huwelijk te krijgen.

woensdag 6 april 2011

Bolu pretu

Dit is een zwarte likeurcake.
Vandaag kregen wij dit te horen van een Surinaamse bewoonster van zuidoost. Deze cake wordt uitgedeeld ter eeuwige herinnering aan het huwelijk. He wordt verpakt in tule of een heel mooi doosje.
Hierbij het recept

donderdag 31 maart 2011

1 april...... kikker in je bil

Vandaag is het 1 april, ieder jaar weer!









1 april is een dag waarop men elkaar voor de gek houdt. Iedereen, ongeacht zijn positie of leeftijd, kan op die dag het slachtoffer worden van spot, en omgekeerd kan iedereen op deze dag ook zelf de grappenmaker zijn. De hedendaagse aprilgrap komt voor in groepen waarin men elkaar kent, vooral in de familie, op school of op het werk. Daarnaast maken de media grappen met een anoniem publiek. Onder de schijn van waarheid verspreiden kranten en elektronische media jaarlijks alle mogelijke fantastische berichten om ze de volgende dag weer als grap te ontmaskeren. De aandacht die mediagrappen trekken en het commentaar dat ze uitlokken, dragen er in belangrijke mate toe bij dat de traditie in stand blijft.

Eén van de meest voorkomende vormen van de aprilgrap is die waarbij iemand of een menigte op de been wordt gebracht voor iets dat er niet blijkt te zijn of niet blijkt te bestaan. Wie erin loopt, wordt uitgelachen. Het is 1 april! '1 april' is zowel de datum als de naam van de traditie én de uitroep waarmee men het slachtoffer bespot. Het slachtoffer zelf is de aprilgek die zich voor de gek heeft laten houden of, zoals men in België zegt, naar april heeft laten verzenden.

Verspreiding en herkomst

De traditie om op 1 april grappen te maken bestaat niet alleen in Nederland. De grap komt op ongeveer dezelfde manier in grote delen van Europa voor en is ook bekend in Amerika, Rusland, Australië en Noord-Afrika. Hij wordt voor het eerst vermeld in een Franse bron in 1508. De eerste vermelding in een Nederlandse bron dateert uit 1561. De geschiedenis gaat dus tenminste terug tot het begin van de zestiende eeuw. De wijde verspreiding van het verschijnsel wijst echter op een hogere ouderdom. Over de herkomst van '1 april' zijn in de loop van de tijd uiteenlopende hypothesen opgesteld, die geen van allen tot een oplossing hebben geleid. Ze hebben er eerder toe bijgedragen dat het onderwerp een eigen folklore heeft ontwikkeld.

Men heeft bijvoorbeeld verklaringen gezocht in het wisselvallige aprilweer en parallellen gezien in de Germaanse mythologie of in de bijbelse geschiedenis. In verschillende landen zijn ook wel nationale gebeurtenissen aangevoerd als begin van de traditie. Deze verklaringen, die waarschijnlijk ooit zelf als aprilgrap zijn verzonnen, leiden soms tot op de dag van vandaag een hardnekkig leven. Zo denkt men in Nederland nog vaak dat de grappenmakerij begonnen is met de inname van Den Briel door de watergeuzen op 1 april 1572.

In het serieuze historische onderzoek heeft men vergelijkingen getrokken met grappenfeesten in de klassieke oudheid (lachriten in Thessalië en de Romeinse narrenfeesten, de Quirinalia), in het oude India (het Holifeest) of met middeleeuwse narrenfeesten, zoals carnaval, die allen in het voorjaar werden gevierd. Bewijzen konden echter niet gevonden worden.

Antropologen hebben tenslotte gewezen op de functie van 1 april als bijzondere dag op de jaarkalender. De oude agrarische samenleving was afhankelijk van de wisseling van seizoenen. Bepaalde data, vaak de eerste en laatste dag van een maand, werden gebruikt als markering en viering voor die overgangssituaties en zoals bij veel feesten speelden grappen daarbij een rol. 1 april zou dan als de eerste dag van de eerste lentemaand gevierd zijn met grappen.

(meertens instituut)

woensdag 30 maart 2011

Soms heftig

Vandaag bekeken wij nogmaals de tekeningen die zijn gemaakt door verschillende basisschool leerlingen.
Soms kunnen de rituelen als heftig worden ervaren.

dinsdag 29 maart 2011

nog meer eieren

Behalve als symbool voor vruchtbaarheid schijnen eieren ook een voorspellende gave te bezitten. Althans volgens het verhaal van een Nigeriaans meisje die dit ons vertelde tijdens een van de workshops.
Bij een zwangere vrouw die op het punt staat te bevallen wordt door haar moeder, zusje of ander vrouwelijk familielid, een rauw ei vlak boven haar buik een beetje heen en weer bewogen. Als het ei barst zal de bevalling voorspoedig verlopen. Bij haar tante brak het ei niet. Haar moeder heeft het geprobeerd, haar oma en een zus ook, maar bij geen van drieën wilde het ei breken. Het kind is dan ook met een keizersnee ter wereld gebracht.

vrijdag 25 maart 2011

een ei

'Ik ga mijn moeder bellen in Suriname, die weet echt zóó veel van rituelen. Hier raak je dat toch een beetje kwijt. Maar het is belangrijk hoor, want het geeft je houvast.' Een juf van basisschool de Polsstok waar wij een workshop gaven herinnerde zich zelf ook nog een belangrijk ritueel. Als je als meisje voor de eerste keer ongesteld wordt dan worden er speciale gebeden gezegd. Om je een vruchtbaar en goed leven toe te wensen krijg je dan een gekookt ei en een glas rode limonade en een gouden ring om je te beschermen.
'Maar vanavond bel ik mijn moeder en dan kan ik jullie nog veel meer vertellen.'

donderdag 24 maart 2011

Gesloten slot

Gisteren hebben wij weer een verhaal toegevoegd aan de kar.
Een paar weken geleden spraken wij een vrouw uit de Oekraïne, zij vertelde ons het volgende:
Verliefde koppeltjes beloven elkaar eeuwige trouw door een slotje aan een brug te hangen en de sleutels in het water te gooien.


Het zou een mooi ritueel zijn om verliefde mensen hun liefde te laten bezegelen in het zonovergoten Bijlmerpark. Bruggetjes genoeg in Amsterdam Zuidoost...
Op de terugweg van de basisschool de Polsstok, waar wij les hadden gegeven, ratelden de slotjes gezellig heen en weer.

dinsdag 22 maart 2011

Zaterdag 14 mei opening!

Zet het alvast in je agenda: Opening van de Ritulenkar op zaterdag 14 mei:

De Rituelenkar: van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw Oso Sma 2011
Nynke Deinema en Caroline de Roy | Stichting Tijdelijk Zicht
Opening: 14 mei
14 uur in CEC gebouw met Handan Aydin, directeur CEC gebouw (Bijlmerdreef 1289, Amsterdam 020 49 52 070)
16 uur in CBK Zuidoost met antropoloog Markus Balkenhol, Meertens Instituut
T/m 11 juni

Nynke Deinema en Caroline de Roy zijn op zoek gegaan naar grote en kleine rituelen. Een half jaar trokken zij met een speciale bakfiets door Amsterdam Zuidoost. Zo verzamelden ze verhalen over rituelen: op straat, bij scholen, bij bibliotheken. In workshops vroegen Deinema en De Roy verhalenvertellers objecten te kleien die een rol spelen bij het uitvoeren van rituelen. De verzamelde indrukken en bijdragen zijn opgeslagen in de Rituelenkar; fragmentarisch, in delen, vrij vormgegeven naar de interpretaties van de kunstenaars.
CBK Zuidoost toont De Rituelenkar als sculptuur op wielen, staande in een landschap van wit geglazuurde kleiobjecten.

De zoektocht naar rituelen is ook inspiratiebron geweest voor een tijdelijk kunstwerk in de openbare ruimte. In opdracht van CBK Zuidoost en het CEC maakten Deinema en De Roy voor het atrium van het CEC een groot hangend sculptuur. Fragmenten van verhalen over rituelen komen in de vorm van blauwe zinnen en woorden uit de hemel vallen, als een beschermende wolk boven de hoofden van de mensen in het atrium.

De tocht van De Rituelenkar: van Hollandse jenever tot Papegaaienvrouw is te volgen op www.vanhollandsejenevertotpapegaaienvrouw.blogspot.com 3.000 bezoekers gingen u voor.
Een publicatie met beperkte oplage is te koop via de kunstenaars en CBK Zuidoost.

Met dank aan: De Blauwe Lijn, De Polsstok, Openbare Bibliotheek Amsterdam filialen Reigersbos en Bijlmerplein, ROC op Maat, Taalwijzer en alle deelnemers

Dit project is mede gerealiseerd dankzij financiële steun van: Prins Bernard Cultuurfonds, Stadsdeel Zuidoost Amsterdam, Stichting Doen, VSB fonds, Woningcorporatie Rochdale

zondag 20 maart 2011

Holi

Dit lentefeest is tevens het nieuwjaarsfeest van de hindoes.
Holi wordt ingeluid met het planten van een stek van de ricinus-casterolie plant door een pandit, een priester, tijdens een speciale ceremonie. Rondom de geplante “Holika" wordt gedurende de volgende 40 dagen een brandstapel gevormd van hout, droge takken, stro enzovoorts. Deze brandstapel symboliseert het kwade en wordt tijdens de vooravond van Holi, in brand gestoken. Dit is op de avond van volle maan in maart.
Vandaag, de morgen van Holi, komen mensen bijeen op de plek van de veraste brandstapel. Na een gebed en het uitspreken van een zege-wens voor geluk en welzijn van de gemeenschap in het nieuwe jaar, brengt men elkaar met as een eerste stip, een geluksteken (tilak), op het voorhoofd aan om elkaar vervolgens met as te bestrooien en in te wrijven ten teken dat de kwade macht overwonnen is. Hierna wordt er de hele dag, uitbundig gefeest: gegeten, gedronken en gezongen door jong en oud samen met familieleden, vrienden en kennissen. Het is een volksfeest. Men besprenkelt elkaar met parfum en reukwater, bestrooit elkaar flink met gekleurde pigmentpoeder en begiet elkaar met allerlei vloeistof, die de in bloeistaande natuur symboliseren.



Ik heb dit feest eens meegemaakt in India. Het ging er behoorlijk hardhandig aan toe. Ik werd gebombardeerd met plastic zakjes met gekleurde vloeistof. Drijfnat, felgekleurd en nogal beduusd heb ik het over mij heen laten komen, maar een vrolijke boel was het wel.

vrijdag 18 maart 2011

Een Bulgaarse ontmoeting

Vandaag kwamen wij een Bulgaarse jongen tegen, die ons vertelde dat hij gaat verhuizen naar Amsterdam Oost.
Zijn ouders wijden hun huis in met wijwater. Dat water halen zij uit de Russisch orthodoxe kerk in Haarlem. Het water gooit zijn moeder in het nieuwe huis, zodat het gezegend is. Ook vertelde hij dat bij hoofdpijn zijn moeder dit wijwater op zijn voorhoofd doet, zodat de hoofdpijn zal weggaan.

Oh ja en knip je nagels nooit 's nachts!
Dat brengt ongeluk.......


















Later vertelde hij nog een verhaal over het ritueel Kukeri: dit zijn mensen die proberen de slechte geesten weg te krijgen. Uiteraard uitgevoerd in Bulgarije, maar het verhaal komt uit Amsterdam zuidoost!

Kukeri is a widespread spring pagan festival in Bugaria.
The rituals are performed around New Year and before Lent.
The Kukeri are men dressed in fearful costumes who chase the evil spirits of the winter away by making noise with large bells.Their indispensable attributes are the loads of bells, animal skin costumes and the red painted wooden phalus, often stylized as a sword.They also perform fertility rituals, associated with ploughing and sowing, symbolizing the marriage between the Goddess Mother Earth and the Sky. That is often represented by a mocking marriage ceremony.
The kukeri are also locally known as babugeri, djamali, survakari, chaushi, stanchinari etc.

donderdag 17 maart 2011

rode stenen

'Mijn vader had van dat felle oranje rode haar. Sinds hij is overleden raap ik altijd rode stenen op die ik vind. Hier in Nederland vind je die niet zo vaak, maar laatst was ik in Turkije en daar waren prachtige exemplaren. Die heb ik mee genomen en die komen dan op het graf van mijn vader. Dat is een Joods gebruik. Morgen zal ik er een paar meenemen voor jullie dan kunnen jullie die in een van de laatjes van de kar doen.'



Het leggen van stenen op Joodse graven en monumenten is niet uniek Joods, in sommige streken hebben katholieken deze traditie ook en in Azië bestaat dit gebruik op verschillende plaatsen.
Heel vroeger, in de tijd van Abraham, waren de Joden voornamelijk een nomadisch herdersvolk in een gebied met heel weinig vegetatie (woestijn). Overledenen werden vaak op de plek begraven waar ze stierven. Om later het graf te kunnen terugvinden werden er stenen uit de omgeving neergelegd.
Nog vele duizenden jaren daarna, ook bij andere nomadische volkeren zoals de Bedoeïenen, bestonden er geen formele begraafplaatsen. Op het graf werden stenen gelegd en iedereen die langskwam droeg zijn steentje bij zodat er op het graf een soort grafheuveltje ontstond, een zgn. Cairn, ook terug te vinden in het noorden van Schotland als overblijfsel van de Picten.
Deze gewoonte is tot onze dagen overeind gebleven, onder andere bij de Joden. De betekenis die er nu aan gegeven wordt is drievoudig:
Het laat een teken achter dat je bij het graf bent geweest, je eert er de overledene mee en je eerbewijs is (in principe) onvergankelijk.
Bron: Prof. ir. M. S. Elzas

maandag 14 maart 2011

het was vrouwendag

8 maart vrouwendag!
Op 8 maart 1907 demonstreerden naaisters in New York voor gelijk loon en een tien urige werkdag. De politie sloeg de demonstratie uit elkaar, maar op 8 maart 1908 gingen de vrouwen weer de straat op. Op voorstel van de Duitse schrijfster Clara Zetkin werd deze dag twee jaar later uitgeroepen tot Internationale Vrouwendag.
Elk jaar worden er op deze dag over de gehele wereld manifestaties georganiseerd

De Russische vrouw die wij vandaag tegenkwamen glimlachte bij ons voorbeeld van een ritueel: Vrouwendag op 8 maart.'Bij ons in Rusland is het voor ons vrouwen de enige dag dat wij niets moeten...'

woensdag 9 maart 2011

Woensdag gehaktdag

Wat zullen we eten vandaag? Na een workshop te hebben gegeven op basisschool de Polsstok en nog te hebben gestaan op het CEC......
Gehakt! Woensdag gehakt dag! Zo was het vroeger: maandag - wasdag, dinsdag - strijkdag, woensdag - gehakt- en versteldag, donderdag - kuisdag
vrijdag - visdag, zaterdag - klusjesdag, zondag – kerkdag
Woensdag gehaktdag:
Dit heeft te maken met de distributie van abattoir naar slagerij. Op maandag werd de koelcel gevuld, dinsdags werd er uitgebeend, en op woensdag werd dan worst en gehakt gedraaid.
Maandag wasdag:
Voor de komst van de wasautomaat, eind jaren zestig, was een huisvrouw dagen bezig met het doen van de was. Zo stopten onze voorouders tot in het begin van de 20e eeuw op zondag de witte was in een grote tobbe met zeep. Na een nachtje weken vond vervolgens de was plaats, die werd gestampt. Daarna werd het wasbord gebruikt. Als alles mee zat, hing op maandagmiddag de was aan de waslijn.
Vrijdag visdag:
Op vrijdag, een onthoudingsdag, eten katholieken van oudsher vis, omdat het eten van vlees op die dag niet was toegestaan.

Enfin hier een recept voor een overheerlijke gehaktbal:
Voor 4 ballen met jus:

* 400 gram half-om-half gehakt
* 1 ei
* 2 in melk geweekte en uitgeknepen, korstloze witte boterhammen (of 2 eetlepels
paneermeel)
* 1 kleine ui, fijn gesneden
* (versgeraspte) nootmuskaat
* 50 gram boter
* 1 kleine tomaat, ontveld en in stukjes

Kneed gehakt, ei, brood of paneermeel, de helft van de ui, zout, peper en nootmuskaat minstens 2 minuten door en maak er 4 ballen van. Smelt de boter in een braadpan en bak de ballen rondom bruin. Draai het vuur laag, voeg de resterende ui toe en laat de ballen onder een deksel in 20 – 25 minuten garen. Stoof de tomaat de laatste 10 minuten mee. Schenk voor de jus een scheutje warm water in de pan en roer de aanbaksels los.

dinsdag 8 maart 2011

Knielen voor de Schepper

Vanmiddag in het CEC een workshop gegeven aan leerlingen, tussen 15 en 17 jaar oud schat ik, van het ROC. Het blijft leuk dat wanneer je iemand naar zijn of haar rituelen vraagt bijna altijd eerst wordt gezegd: nee, die heb ik niet. Maar een beetje doorpratend komt er wel wat boven tafel. Dit is weer terug te zien in de objecten die vandaag zijn gekleid. Een fles Hennessy die Darryl altijd op zijn verjaardag drinkt. Een joint die elke avond wordt gerookt. De armband die een meisje van haar vader heeft gekregen.
Een Kroatische leerling vertelde dat haar moeder heel veel rituelen heeft. Zo had ze laatst een stukje schapenvacht van vakantie meegenomen en dat moest persé in haar portemonnaie, voor voorspoed en geluk.



Ismael zei dat hij als Moslim juist geen objecten heeft of gebruikt in rituelen. Want de Goddelijke macht heeft geen fysieke aanwezigheid. Een beeld of iets kan kapot gaan, maar God niet. Voor hem is het knielen op de grond waarbij het hoofd de grond raakt (een van de houdingen tijdens het gebed dat vijfmaal daags plaatsvindt) het moment dat je het dichtst bij God bent. Je bent dan kwetsbaar en je geeft jezelf totaal aan de Almachtige, de Schepper, de Genezer of een van de vele andere namen die God heeft en die alle staan voor de schepping. Dat is wat hij heeft gekleid.

zondag 6 maart 2011

49 dagen in het zwart

Zoals gezegd is rouwen een heel belangrijk ritueel dat door verschillende culturen nogal anders wordt uitgevoerd en beleefd.
Kseniya uit Oekraïne vertelde ons dat bij hen een overledene altijd met de voeten naar voren de deur uit moet. Meestal worden de voeten en handen met een draad samengebonden. Wanneer de overledene wordt begraven wordt het draad weer losgemaakt en door de familie mee naar huis genomen. Dat brengt geluk.
De rouw duurt 49 dagen, spiegels en meubels worden met witte lakens bedekt. In die 49 dagen is het de bedoeling na te denken over de overledene. De directe familie moet zich 49 dagen lang in zwart kleden.
Twee keer per jaar, een week voor Pasen en op de verjaardag van de overledene, gaan alle vrienden en familie met snoepjes naar de begraafplaats.

In Ghana is de doodskist heel belangrijk, vertelt Jozef, deze verbeeldt vaak het beroep van de overledene. Jozef heeft een mooie doodskistvis gekleid zoals een visser zich zou wensen.


Maria uit Equatoriaal-Guinea vertelt dat een vrouw wier echtgenoot is overleden zich kaal moet scheren en een maand in isolatie door moet brengen.

In Irak huilen en slaan vrouwen zichzelf drie dagen lang nadat iemand is overleden. Soms doen broers en vader dat ook. Mannen scheren zich vervolgens 40 dagen lang niet en in elk geval mag 40 dagen lang geen tv worden gekeken, maar soms ook zelfs een jaar lang niet.
Drie dagen na de dood wordt er dadelbrood en lamsvlees gegeten en uitgedeeld.

Bus met zwarte streep

Iedere cultuur heeft zijn eigen ritueel rondom de dood.
Donderdag kwamen wij in de hal van het Atrium 3 vrouwen tegen die pauze hadden. Ze gingen lunchen bij Padjak de Smeltkroes een Javaans Surinaams restaurant.
Hun moederland is Wit Rusland, Suriname en Nederland. Na een korte introductie over onze rituelenkar kwamen we uit op begrafenissen.

De mevrouw uit Wit Rusland (Russisch Orthodox), vertelde ons dat de kist in het midden van het huis staat. Zij vond het allemaal behoorlijk naargeestig vooral de zware klassieke muziek die er bij hoort. Dan wordt de kist naar buiten gedragen en, aangezien de begraafplaats meestal een eind van het huis is, in een stoet, met het orkest voorop, de straat uitgelopen waar een gele bus met een zwarte streep staat te wachten om naar de begraafplaats te rijden. Oh ja, bij begrafenissen geef je een even aantal bloemen, dus geef bij gewone gelegenheden altijd een oneven aantal. Bij begrafenissen mogen ook geen witte kleren worden gedragen en spiegels moeten worden bedekt met een laken, dit om de geest met de overledenen mee te laten gaan.
De Surinaamse mevrouw vertelde bijna het tegenovergestelde. 'Bij ons wordt vrolijke muziek gedraaid en flink geswingd, zelfs de kist wordt gewiegd op de maat van de muziek. Acht dagen lang komt iedereen naar de nabestaanden, ze koken voor je, ze zingen en vertellen verhalen over de overledene er wordt behoorlijk wat afgelachen, en voor 24:00 mag je niet weggaan.'
De Nederlandse vrouw vertelde over Sjivve, dit is Joods voor zeven en doelt op de zevendaagse rouwperiode die volgt op een begrafenis. Sjivve geldt voor de zeven verwanten in de eerste graad: vader, moeder, zoon, dochter, broer, zus en echtgenoot/echtgenote; dus niet grootouders en kleinkinderen. In deze rouwperiode worden de dagelijkse activiteiten van de rouwenden onderbroken en 'zit' men sjivve, op een krukje of een kussen op de grond. Familieleden en kennissen komen dan langs om de rouwenden te condoleren en voor hen te koken.

De bus met de zwarte streep deed ons denken aan de rouwband, een overblijfsel van de oorspronkelijk zwarte kleding die werd gedragen na een sterfgeval. De rouwband werd vroeger alleen door mannen gedragen. Tegenwoordig wordt deze nog gedragen door sportploegen die hiermee de laatste eer bewijzen aan de overledene.

woensdag 2 maart 2011

La Virgen Maria

Een katholieke bewaker van het CEC uit de Dominicaanse Republiek vertelde ons over 21 januari waar in zijn land de dag van 'La Altagracia', de Heilige Maria, wordt gevierd, de patroonheilige van de Dominicaanse Republiek.
Op deze dag baadt men zich in de rivier en neemt daar ook wat water uit mee. Dit water is heilig, en wordt bewaard voor speciale gelegenheden. In het nabijgelegen klooster van de kathedraal brengt men koeien en paarden om Maria te danken en te vragen voor een goed en gezegend jaar..
Het beeld van de tranen van La Virgen Maria wordt gezien als het verdriet van de Dominicaanse Republiek.
Ieder jaar, als hij kan, viert hij deze dag in de Dominicaanse Republiek.

dinsdag 1 maart 2011

Ogri ai

Vandaag staan wij in het CEC, daar hebben we Howard gesproken. In het begin van het gesprek had hij geen rituelen, hij had ze afgeschaft. Verderop in het gesprek vertrouwde hij ons toe dat hij altijd een blauw kledingstuk draagt om het kwade oog (ogri ai) af te weren.

donderdag 24 februari 2011

OBA Bijlmercentrum

De workshop gistermiddag in de Bibliotheek Bijlmercentrum heeft ook weer mooie objecten opgeleverd. Onder andere een klok voor de 2 minuten stilte voor dodenherdenking, een jongenshoofdje dat wordt gedoopt en met blauw pigment ingesmeerd, Jesus aan het kruis, en verjaardags eten: bruine bonen met rijst en een blikje Fanta.

dinsdag 22 februari 2011

Blauwe Panty

'Ik heb wel iets dat ik elke dag doe. Ja ik noem het geen ritueel, maar als u het mij nu zo vraagt of ik rituelen heb, ja, dan denk ik dat dat het toch wel is.
Ik ben er mee begonnen toen het even niet zo goed ging. Dat is meestal zo he, dan ga je van alles proberen. Sindsdien doe ik het elke dag. Elke morgen na het douchen trek ik denkbeeldig een blauwe panty aan, die trek ik helemaal op tot boven mijn hoofd, daar maak ik 'm vast met een knoopje. Ik voel me dan beschermd tegen de buitenwereld, dingen komen dan niet zo hard naar binnen. Ik merk het echt, als ik het een dag niet doe voel ik me veel kwetsbaarder. De panty is in mijn gedachten blauw, net zoals de sjaal die ik nu om heb, dat heeft verder geen betekenis, dat vind ik gewoon een mooie kleur. Ik ben een rasechte Amsterdamse en ik ben niet opgevoed met rituelen of bijgeloof ofzo, maar ja als het helpt...'

maandag 21 februari 2011

Vasten en eten

In Zuidoost kun je heerlijk eten. Het broodje bakkeljauw en het vegetarische pittige broodje zijn ons wekelijks ritueel geworden.

















Binnenkort is het carnaval, het feest dat gevierd wordt op vastenavond, de avond voor de veertigdaagse vasten voor Pasen. De rooms-katholieken eten tijdens de vasten geen vlees, snoep en lekkernijen. Kinderen hadden vroeger een vastentrommeltje, waarin ze hun snoep bewaarden tot na de vasten. Alleen op zondag mochten ze daar een snoepje uit halen. Op Aswoensdag begint de vasten. Gelovigen gaan naar de kerk en krijgen het traditionele askruisje op het voorhoofd. Daarbij spreekt de priester de tekst uit: 'Gedenk mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren.' Vastenavond (dinsdag, de avond vóór de vasten, gaat men zich flink te buiten aan drank en lekkernijen. Tegenwoordig is de periode van carnaval uitgebreid tot vier à vijf dagen. Het feest begint meestal al op vrijdagavond en duurt tot dinsdag middernacht. De datum waarop het carnavalsfeest gevierd wordt, houdt verband met de dag waarop Pasen valt. Het is Pasen op de eerste zondag na de eerste volle maan na 21 maart. Carnaval is 40 dagen eerder.

zaterdag 19 februari 2011

De bel

Eergisteren was ik op bezoek bij mijn moeder in het katholieke Brabant. Het luiden van de kerkklok is daar gewoon maar elke keer verbaas ik mij over de herrie die dat ding veroorzaakt. Uitslapen op zondag is er niet bij.
De katholieken luiden de klok een half uur voordat de mis begint, maar ook als er iemand gestorven is of trouwt.
Bij de Nieuwe Stad (Zuidoost) staat een enorme klok buiten. Ik ben benieuwd of die gebruikt wordt en wat de buurt daarvan denkt......
Op onze rituelenkar zit ook een bel geïnspireerd op de eucharistie viering van de katholieke kerk. De bel wordt door de misdienaar geluid bij de belangrijkste momenten tijdens de mis.

woensdag 16 februari 2011

10duimer

Bij de Indiaanse medicijnman op de markt kochten wij een 10duimer die naar zijn zeggen wordt gebruikt door de inheemse Indiaanse bevolking in Suriname om je wens op een boom vast te spijkeren, zodat deze niet kan wegvliegen en dus zal uitkomen.



Op Ganzenhoef vertelde een Surinaamse meneer die goed op de hoogte is van allerlei rituelen van verschillende culturen een heel ander gebruik.
Sommige geesten van een overledene hebben geen rust en gaan zwerven. Dat is niet goed. Je moet ze teruglokken naar het graf. Dat doe je 'snachts. Als de grafpaal gaat bewegen weet je dat de geest er is en dan sla je hem snel met een 10duimer vast zodat hij niet meer kan dolen.

dinsdag 15 februari 2011

BB met R dat is.........

Bruine bonen met rijst; een Surinaams verjaardagsrecept met bijbehorend lied van Max Woiski, dat de meeste Surinamers in Zuidoost kunnen zingen.

donderdag 10 februari 2011

Kleien



25 kinderen deden mee aan onze workshop over rituelen in de OBA Reigersbos. Lieve, beleefde en gemotiveerde kinderen die hele mooie rituele objecten hebben gekleid. Een masker voor carnaval, een lampion voor Sint Maarten, koekjes voor moederdag, een graf voor opa, een rituele wassing, vuurwerk, verjaardagstaart, een vrouw met hoofddoek, een hennahand...

woensdag 9 februari 2011

Op stap met BANCNOTES FROM HELL

Vandaag zijn wij weer op stap gegaan met de Rituelenkar. We hebben een workshop gegeven bij de OBA Reigersbos. Dat was een behoorlijk eind fietsen vanaf het atelier. Vooral ook omdat wij, heel stom, dachten dat wij bij de OBA Bijlmer moesten zijn.......



Terwijl wij de workshop binnen gaven en onze kar trouw buiten wachtte, zag ik een vrouw een bancnote from hell uit één van de laatjes halen. Toen wij naar buiten kwamen vroeg zij of ze het geld mocht houden? 'Uiteraard' was ons antwoord, maar in ruil voor uw ritueel. Zij beweerde geen ritueel te hebben, maar vroeg of zij ons mocht interviewen voor het psychiatrisch dagblad. We hebben toegezegd voor de opening 14 mei. Ben benieuwd of ze komt.

Een bancnote from hell wordt door de Chinezen gebruikt als iemand overlijdt. Hun geesten gaan dan naar het hiernamaals, waar zij doorleven en hetzelfde soort dingen doen als wij hier op deze aardkloot; eten, drinken etc. Hier moet uiteraard ook voor worden betaald en dan komen deze biljetten goed van pas.
Het woord 'hell' is hoogstwaarschijnlijk geïntroduceerd (bron internet) door missionarissen, die de ongelovigen voorhielden dat ze allemaal naar de 'hell' zouden gaan. De Chinezen hebben het woord overgenomen als zijnde het hiernamaals.

dinsdag 8 februari 2011

Helemaal op laten branden!

Een Ghanese man vertelde ons vandaag over het ritueel om een overledene door dierbaren het huis uit te dragen.
Dit gebeurt op deze wijze omdat men dan de overleden persoon zelf naar de geesten toe kan brengen in plaats van dat de geesten in huis komen om de overledene op te halen.
Daarna moet een week lang iedere nacht een kaars branden (helemaal op laten branden!) in de ruimte waar deze gestorven is.

maandag 7 februari 2011

2000 bezoekers op ons blog

Vandaag trekken wij de champagnefles open!

zondag 6 februari 2011

Een klein ritueel


Vroeger moest ik elke zondagochtend mijn kamer poetsen. Eerst een ontbijtje met, alleen op zondag, een ei en dan mijn kamertje afstoffen en zuigen. De rest van het huis werd door mijn moeder op maandagochtend gedaan, altijd op die dag en altijd op dezelfde manier.

zaterdag 5 februari 2011

Kung Hai Fat Choi

Veel Chinezen komen naar de Nieuwmarkt om het Chinees Nieuwjaar te vieren. Zo ook ik vandaag. Iedereen had klein rode zakjes bij zich waarin het geluksgeld zit dat kinderen krijgen voor het aankomende jaar. Kung Hai Fat Choi! (Gelukkig nieuwjaar!)

Chinees Nieuwjaar valt niet zoals bij ons op 1 januari, maar jaarlijks op een andere datum in januari of februari op de eerste dag van de maanmaand van de Chinese jaartelling. Ieder jaar is gekoppeld aan een dier. In 2010 was dat de tijger en in 2011 is het het Konijn. In China heet het feest 'Chun Jie' wat 'Lentefeest' betekent. Van oudsher wordt hiermee de start van het vruchtbare seizoen in de landbouw gevierd: de lente. Het is voor Chinezen een moment om met de familie samen te komen voor de start van een nieuw seizoen.

Op de Nieuwmarkt was er een leeuwendans en veel vuurwerk. De leeuw symboliseert geluk en vuurwerk, met name rotjes, verdrijft de kwade geesten.

donderdag 3 februari 2011

muisjes, rode bandjes en blauwe kralen

Bij ons ga je vrijwel direct na de geboorte op kraambezoek, je neemt een cadeautje mee en je krijgt beschuit met muisjes.

In Equatoriaal Guinea gaat dat heel anders, vertelde Maria ons. Direct na de bevalling nodigt je vader iedereen uit. Een hartsvriendin van de moeder neemt de pasgeborenen mee naar buiten waar de baby olie op het hoofdje krijgt gesmeerd waar alle genodigden geld op plakken. Dat geld is later voor het kind.
Vervolgens ga je met je kind 3 maanden lang bij je moeder wonen. Je wordt min of meer opgesloten in de slaapkamer, je krijgt behalve je moeder en je kind niemand te zien en je wordt volledig verzorgd door je moeder. De baby wordt ingesmeerd met palmolie en krijgt een rood bandje om de pols en hals om kwade geesten te weren.
Na de drie maanden komt je man je ophalen, hij brengt lekker eten en drinken mee, er wordt gefeest en na afloop neemt hij je weer mee naar huis.


Fatima uit Turkije vertelde dat de eerste dag na de geboorte de imam, opa of de vader de baby op schoot neemt terwijl er drie keer een gebed in het rechteroor en dan zijn of haar naam 3 keer in het linker oor wordt gezegd. Er wordt speciaal gekookt en er wordt uit de koran gelezen.
De baby krijgt een veiligheidsspeld op met blauwe kralen, of deze wordt boven het bed gehangen om het kind te behoeden tegen het kwaad.
Op de 7e dag wordt het hoofd van de baby kaalgeschoren en het gewicht van het haar wordt in geld aan de armen en behoeftigen gegeven.

dinsdag 1 februari 2011

Walk walk.....

Vlakbij ons atelier is een kerk, althans het is eigenlijk een sportschool. Op zondagen komt daar de Christ Apostolic Church of God Mission tezamen. Wij hadden de eer om daar even bij te mogen zijn. Bij binnenkomst en uitleg over ons project kregen wij toestemming van hun Belgische leider om de dienst bij te wonen. Hij meldde ons dat er een speciale gastspreker uit Ghana was overgekomen. Na een preek in het Engels werd er veel gezongen en gewandeld; walk walk......

kleuren



In de Christelijke traditie is paars de kleur van de dood, wit van reinheid en maagdelijkheid, rood van liefde, vuur, het leven en groen van groei en bloei.

Voor hindoestanen is wit juist de kleur van de dood en is kleding van de bruid rood.



De Surinaamse gemeenschap heeft voor elke dag een gekleurde kaars:
geel op zondag: aantrekkingskracht, geestelijke ontwikkeling, vreugde
wit op maandag: reinheid, waarheid, bescherming, eenvoud
rood op dinsdag: gezondheid, kracht, liefde, hitte, enthousiasme
paars op woensdag: macht, ambitie, luxe, wijsheid
blauw op donderdag: rust, vrede, begrip, trouw
groen op vrijdag: welvaart, vruchtbaarheid, groei, stabiliteit, geluk
zwart op zaterdag: geduld, rechtvaardigheid, uitbannen van kwade invloeden, rouw

Maar pas op: op andere dagen hebben de kleuren de tegenovergestelde betekenis!

zondag 30 januari 2011

Buik aaien

Toen ik mijn broodje bakkeljauw bij de toko in winkelcentrum Ganzenhoef ging halen, zag ik de lachende Boeddha. De Chinese winkelier vertelde mij dat hij dagelijks over de buik van zijn lachende Boeddha aait.
De ronde buik staat namelijk symbool voor geluk en rijkdom. Aai hem één keer per dag over zijn buik en je kansen op fortuin worden groter!






















Ik bedacht mij dat wij vroeger thuis een omgekeerd hoefijzer boven de stal hadden hangen. Het hoefijzer staat voor bescherming en geluk. Om dit optimaal te laten werken moet je het hoefijzer met de opening omhoog boven je deur bevestigen met 7 spijkers, zodat het geluk er niet uitvalt. Een Portugese student van Taalwijzer (les aan nieuwkomers in het C.E.C.) vertelde ons een paar weken geleden hetzelfde.

Aanvulling 2-3-2011
Vandaag vertelde een man dat als je het hoefijzer met je linkerhand over je rechterschouder gooit, dit ook geluk brengt.